Het onderwerp baarmoederhalskanker is zeer actueel in Tsjechië, omdat artsen hier al dertig jaar bijna hetzelfde aantal patiënten met deze ziekte diagnosticeren. Uit de meest recente nationale gegevens uit 2016 blijkt dat er ruim 820 nieuwe gevallen van baarmoederhalskanker zijn en dat bijna 400 vrouwen aan de ziekte zijn overleden. Dankzij het relatief brede bewustzijn over vaccinatie tegen deze ziekte is het niet langer een onbekend feit dat baarmoederhalskanker vrijwel altijd wordt veroorzaakt door infectie met het HPV-virus (humaan papillomavirus). Er bestaan echter nog steeds veel misvattingen en halve waarheden over het verband tussen deze infectie en kanker. De meest fundamentele hebben betrekking op vrouwen boven de 50 – in deze leeftijdscategorie neemt minder dan de helft van de Tsjechen deel aan regelmatige controles. Tegelijkertijd is de gemiddelde leeftijd van een patiënt met gevorderde baarmoederhalskanker hoger dan 53 jaar.
Fout 1 – Ik heb mijn hele leven één partner gehad, dus ik kan geen HPV hebben
HPV is een veel voorkomend, seksueel overdraagbaar virus. Het komt vaker voor bij jonge, seksueel actieve mensen, waarbij de meeste mensen er tussen de 16 en 25 jaar last van hebben. In de algemene bevolking zal 80% van de mensen minstens één keer in hun leven met HPV te maken krijgen. De aanwezigheid van HPV is geen bewijs van promiscuïteit of partnerontrouw, omdat een HPV-infectie zelfs tijdens het eerste seksuele contact kan worden opgelopen. Of het nu gaat om knuffelen waarbij contact is met de geslachtsorganen, de geslachtsgemeenschap zelf, orale seks, anale geslachtsgemeenschap of het delen van sekshulpmiddelen. Hoewel het risico op het oplopen van HPV toeneemt met het aantal seksuele partners, neemt het risico ook toe bij contact met een enkele partner die in het verleden een groter aantal partners had. Dan is de kans groot dat een deel van hen al besmet is met HPV.
‘Helaas wordt een positieve HPV-test op de baarmoederhals nog steeds geassocieerd met promiscuïteit in de samenleving’ zegt Iva Schimiková, directeur van de patiëntenorganisatie Veronica, die patiënten met baarmoederhalskanker verenigt. ‘We zijn eigenlijk al begonnen met het zetten van belangrijke stappen in deze richting, namelijk educatieve campagnes voor het grote publiek. Omdat het duidelijk onderwijs is dat de diepgewortelde mythen over baarmoederhalskanker geleidelijk uit de hoofden van mensen kan verwijderen.” voegt Schimiková toe.
Mythe 2 – Ik ben al jaren niet meer seksueel actief en daarom kan ik geen HPV meer hebben
Integendeel, het is mogelijk. In de meeste gevallen kan het immuunsysteem binnen twee jaar van de HPV-infectie afkomen, maar het kan gebeuren dat HPV lange tijd in een inactieve vorm in het lichaam blijft bestaan. Dan kan het ervoor zorgen dat er pas na een aantal jaren veranderingen ontstaan. Daarom is het belangrijk dat vrouwen minstens één keer per jaar regelmatig een gynaecologisch onderzoek ondergaan, zelfs nadat ze geen seks meer hebben en al kinderen hebben gepland, zodat eventuele voorstadia van kanker tijdig kunnen worden opgespoord.
Helaas neemt met het ouder worden de deelname van vrouwen zeer aanzienlijk af, maar tegelijkertijd neemt het risico op het ontwikkelen van baarmoederhalskanker aanzienlijk toe: de gemiddelde leeftijd van een patiënt met gevorderde baarmoederhalskanker is hoger dan 53 jaar. Er is dan ook een duidelijke oproep aan de bevolking van vrouwen ouder dan 50 jaar om regelmatig gynaecologen te bezoeken, omdat dit de enige manier is om de ongunstige prognose van laat ontdekte kanker significant te beïnvloeden. Het onderzoek vindt plaats in de vorm van een uitstrijkje van de baarmoederhals (zogenaamde cytologie), dat vervolgens in een geaccrediteerd laboratorium onder de microscoop wordt onderzocht om voorstadia van kanker op te sporen. Vrouwen kunnen hun gynaecoloog ook vragen naar de HPV-DNA-test, die de aanwezigheid vaststelt van risicovolle stammen van het HPV-virus die kanker veroorzaken. Een positief testresultaat duidt op een verhoogd risico op het ontwikkelen van een tumor, zelfs vóór de ontwikkeling van detecteerbare cytologische veranderingen. Dankzij dit is het mogelijk dat de vrouw nauwlettender wordt gevolgd en de ontwikkeling van kwaadaardige groei wordt vermeden. “De uitslag van de HPV-DNA-test bepaalt op uiterst nauwkeurige wijze de kans op het ontwikkelen van baarmoederhalskanker. Een negatief resultaat van de HPV-DNA-test vertegenwoordigt informatie over een zeer laag risico op het ontwikkelen van kanker en zou een verlenging van het controle-interval tot 3 tot 5 jaar mogelijk kunnen maken. Als gevolg hiervan zou dit kunnen leiden tot een toename van het aantal vrouwen dat wordt gescreend.” legt de vooraanstaande oncoloog prof. MD Jiří Sláma, Ph.D.
Fout 3 – Ik heb de menopauze al achter de rug, dus ik kan geen HPV krijgen
Ook tijdens of na de menopauze kan een vrouw een HPV-infectie oplopen. HPV wordt overgedragen via huid-op-huidcontact in het genitale gebied, en de menopauze speelt hierbij geen grote rol. Als een vrouw ooit seksueel actief is geweest, heeft u mogelijk HPV, wat op dit moment geen problemen veroorzaakt, maar in de toekomst voorstadia van kanker kan veroorzaken, mogelijk baarmoederhalskanker. Daarom is het belangrijk om, zelfs na de menopauze, regelmatig controles uit te voeren.
“Ik kreeg de ziekte op 59-jarige leeftijd en had een paar jaar daarvoor geen gynaecologisch onderzoek gehad, omdat mijn gynaecoloog toen overleed. Ik ontdekte de ziekte pas toen ik begon te bloeden. Een persoon denkt dat hij oud is en er niet toe doet, maar dat is niet waar. In het ziekenhuis waar ik bestraald werd, was een dame van boven de 80 die ook baarmoederhalskanker had. Nu vraag ik me af waar ik vandaag zou zijn geweest als de ziekte vroeg was ontdekt, maar het is te laat. Ik heb er spijt van dat ik die jaren gemist heb en niet op controle ben gegaan. Ik was altijd gezond als een biet, vol kracht, ik sportte veel. De ziekte nam mijn levensenergie weg. Ik zou andere vrouwen duidelijk aanraden om minstens één keer per jaar op controle te gaan. Het zal niemand pijn doen en zij kunnen de problemen die ik heb vermijden.” concludeert mevrouw Hana Ešnerová van de patiëntenorganisatie Veronica.
